Botanisch erfgoed

Met veel enthousiasme vertel ik over het werk van ‘Plant Hunters & Plant Artists’ van de oudheid tot nu. Ofwel onze groene voorouders die wereldzeeën doorkruisten op zoek naar planten. Zij ontdekten de biodiversiteit en maakten de vele variëteiten zichtbaar aan een groot publiek. Het werk dat zij verrichten was van grote waarde voor de wetenschap en bracht mensen in contact met de plantenwereld waardoor ze die meer gingen waarderen. Met een dynamisch beeldverhaal laat ik zien dat herbaria en tekeningen van destijds belangrijk zijn voor de studie naar (het verlies en behoud van) de biodiversiteit van planten in onze tijd.

Door flink te spitten in de archieven van musea en botanische instellingen breng ik beelden van planten naar boven die de meeste mensen niet kennen en verwonderen. Nergens in Europa stond in de 'Age of Exploration' de wetenschappelijke kennis over de plantenwereld op zó'n hoog niveau als in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Mannen én vrouwen bestudeerden vol passie alles wat groeide en bloeide. Zij creëerden de fraaiste herbaria en kunstwerken waarin alle vormen van bloemen en planten werden afgebeeld. Het is een deel van ons erfgoed dat juist nu zo belangrijk is.  

‘En pasant ‘ neem ik de houding van de mens tot de natuur mee die door de eeuwen heen economischer van aard werd mede onder invloed van de VOC, met negatieve gevolgen voor het milieu. Door hierover te vertellen geef ik inzicht in hoe wij ons tegenwoordig verhouden tot de natuur.

#2. Geschiedenis van het uitbeelden van planten

• Kruidenboeken – Mystieke manuscripten vol met sierlijke illustraties en eeuwenoude kennis over de helende kracht van planten.
• Herbaria – Een tijdcapsule van de natuur, waarin planten zorgvuldig worden gedroogd en bewaard als stille getuigen van een vervlogen flora.
• De Monickx Atlas – Een adembenemend getekend herbarium uit de 17e eeuw, waarin planten uit verre windstreken tot leven komen op papier.
• Meesterlijke technieken voor reproductie – Kunst en wetenschap versmelten in ingenieuze methoden om planten af te beelden. Zoals Natuurprint, Monoprint en Ecoprint
• De eerste wetenschappelijke kunstenaar, Maria Sibylla Merian – Een baanbrekende ontdekkingsreizigster en illustrator die de verborgen wereld van planten en insecten onthulde.
• De opkomst van fotografie in de botanische kunst, de Cyanotype – De van Anna Atkins en de Calotype (Talbottype) bedacht door Henry Fox Talbot, die de basis legde voor moderne fotografie.

#4. Vrouwelijke botanische kunstenaars

Van de eerste kunstenaars tot moderne wetenschappers – vrouwen hebben een cruciale rol gespeeld in het ontdekken, documenteren en begrijpen van de plantenwereld. Dit deden ze in een tijd waarin wetenschappelijke erkenning voor vrouwen vrijwel onbereikbaar was. Enkele pioniers:

• Maria Sibylla Merian – De kunstenares die een gevaarlijke reis naar Suriname ondernam en als eerste de metamorfose van rups naar vlinder nauwkeurig observeerde, documenteerde en illustreerde.
• Jeanne Baret – De eerste vrouwelijke ‘planthunter’, die vermomd als man meevoer met de expeditie van Bougainville en talloze plantensoorten ontdekte.
• Alexandrine Tinne – De excentriek rijke Haagse ontdekkingsreizigster die met een karavaan van 100 bedienden door de Sahara en Centraal-Afrika trok, waar ze zeldzame plantensoorten documenteerde.
• Ynes Mexia – De avonturier die op 50-jarige leeftijd de Amazone trotseerde en duizenden plantensoorten verzamelde uit de meest onherbergzame gebieden van Zuid-Amerika.
• Marianne North – De schilderes van wilde flora, die de wereld rondreisde en de meest exotische planten in verbluffend detail vastlegde op doek.